Christian Dior

Dylunydd ffasiwn Ffrengig oedd Christian Dior a roedd ei greadigaethau ar ôl yr Ail Rhyfel Byd yn boblogaidd iawn.

Mae ei etifeddiaeth yn parhau i ddylanwadu ar y diwydiant ffasiwn a chafodd effaith mawr ar y byd ffasiwn, gan newid meddyliau pobl am sut gall dillad edrych. Gwelodd harddwch ac ysbrydoliaeth yn yr adeiliadau o’i gwmpas a thrawsnewid syniadau ei oes am ffasiwn.

​

Bywyd Cynnar

Ganwyd Christian Dior yn Glanville, tref ar lan y môr ar arfordir Normandy, Ffrainc ym 1905. Roedd yn fab i wneuthurwr gwrtaith cyfoethog o’r enw Maurice Dior a’i wraig Madeleine Dior, ac yn un o bump o blant. Roedd ganddo bedwar o frodyr a chwiorydd. Pan oedd yn bump oed, symudodd gyda’i deulu i Baris, ond dychwelodd i arfordir Normandi ar gyfer gwyliau’r haf.

Gobeithiai’r teulu Dior y byddai’n dod yn ddiplomydd, ond roedd Dior yn artistig ac yn dymuno ymwneud â celf. I wneud arian, gwerthodd ei frasluniau ffasiwn y tu allan i’w dy am tua 10 cent yr un. Ym 1928, gadawodd Dior yr  ysgol a derbyniodd arian gan ei dad i ariannu oriel gelf fach, lle bu ef a’i ffrind yn gwerthu celf gan Pablo Picasso. Tair blynedd yn ddiweddarach, ar ôl marwolaeth mam a brawd Dior a thrychineb ariannol ym myd gwrtaith y teulu , yn ystod y Dirwasgiad mawr, a arweiniodd at ei dad yn colli rheolaeth o Dior Frḕres, roedd rhaid i Dior gau’r oriel.

Yn 1937, cafodd Dior ei gyflogi gan y dylunydd ffasiwn Robert Piguet, a roddodd y cyfle i gynllunio ar gyfer tri o'i gasgliadau. Dywedodd Dior yn ddiweddarach, “Dysgodd Robert  Piguet i mi rhinweddau symlrwydd a thrwyddynt daw gwir osgeiddrwydd”.  Un o'i ddyluniadau gwreiddiol ar gyfer Piguet oedd gwisg dydd gyda sgert fer, llawn o'r enw "Cafe Anglais". Cafodd y dyluniad dderbyniad arbennig o dda. Tra bu’n gweithio i Piguet, gweithiodd Dior ochr yn ochr â Pierre Balmain, a chafodd ei olynu fel dylunydd tŷ gan Marc Bohan – a ddaeth, yn 1960, yn bennaeth dylunio ar gyfer ‘Christian Dior Paris’.  Gadawodd Dior Piguet pan gafodd ei alw ar gyfer gwasanaeth milwrol.

Yn 1942, pan adawodd Dior y fyddin, ymunodd â Thŷ ffasiwn Lucien Lelong, lle mai ef a Balmain oedd y dylunwyr sylfaenol. Drwy gydol yr ail ryfel byd,  roedd Dior, fel cyflogai i Lelong (a lafuriodd i gadw y diwydiant ffasiwn Ffrengig yn ystod adeg y rhyfel am resymau economaidd a chelfyddydol) yn cynllunio ffrogiau ar gyfer gwragedd swyddogion Natsïaidd a Ffrancwyr a gydweithiai â'r blaid, fel y gwnaeth tai ffasiwn eraill a arhosodd mewn busnes yn ystod y rhyfel, gan gynnwys Jean Patou, Jeanne Lanvin, a Nina Ricci. Cafodd ei chwaer, Catherine, ei chipio gan brif gadfridogion Hitler, a'i hanfon at wersyll crynhoi Ravensbrück, lle cafodd ei charcharu tan ei rhyddhau ym mis Mai 1945.

Tŷ ffasiwn Dior

Yn 1946, gwahoddodd Marcel Boussac, mentrwr, Dior i ddylunio ar gyfer Philippe et Gaston, Tŷ ffasiwn Paris a lansiwyd ym 1925. Gwrthododd Dior, roedd yn awyddus i ddechrau o’r newydd o dan ei enw ei hun yn hytrach nag adfywio hen frand.  Ar 8 Rhagfyr 1946, gyda chefnogaeth Boussac, sefydlodd Dior ei dŷ ffasiwn. Enw gwir y llinell o'i gasgliad cyntaf, a gyflwynwyd ar 12 Chwefror 1947,  oedd Corolle, ond cafodd yr ymadrodd ‘New Look’ ei greu gan Carmel Snow, Prif Olygydd ‘Harper’s Bazaar’.

I ddechrau, roedd menywod yn protestio oherwydd gorchuddiwyd eu coesau gan ei ddyluniadau. Roedd hefyd rhywfaint o adlach i ddyluniadau  Dior oherwydd swm y deunyddiau a ddefnyddwyd mewn gwisg sengl neu siwt. Yn ystod un saethiad llun mewn marchnad, ymosodwyd ar y modelau gan werthwyr benywaidd dros yr afradlonedd hyn, ond daeth hyn i ben wrth i ddogni'r rhyfel ddod i ben.  Gwnaeth "New Look" chwyldroi  gwisg y merched ac ailsefydlu Paris fel canolbwynt y byd ffasiwn ar ôl yr Ail Rhyfel Byd.

Marwolaeth

Bu farw Christian Dior  tra ar wyliau yn Montecatini, yr Eidal ar 24 Hydref 1957, yn 52 mlwydd oed. Mae rhai adroddiadau yn dweud y bu farw o drawiad ar y galon ar ôl tagu ar esgyrn pysgod.  Dywedodd ysgrif ym mhapur newydd y ‘times’ y bu farw Christian Dior o drawiad ar y galon ar ôl chwarae gêm o gardiau. 

O le ddaeth ei ysbrydoliaeth?

Yn anghyffredin i ddylunydd dillad, ysbrydolwyd Christian Dior gan bensaernïaeth. Roedd ganddo gariad mawr tuag at bensaernïaeth a phwysleisiodd llawer o'i ddyluniadau siâp a ffurf y corff benywaidd. Defnyddiodd lawer o wahanol dechnegau yn ei ddillad a bwysleisiodd y cluniau a'r bust i roi golwg nwydus i fenywod. Mae’r edrychiad yn parhau yn hynod boblogaidd hyd heddiw, ac felly mae dyluniadau Dior dal yn parhau i’w gwerthu heddiw.

Beth sydd mor arbennig am ddyluniadau Dior?

Doedd Dior ddim eisiau creu dillad bob dydd ar gyfer menyw pragmatig o'r ganrif a symudai’n gyflym ond yn hytrach, gwerthu breuddwyd o'r hen ddyddiau da, pan fyddai menyw yn gallu fforddio bod yn anhygoel a phert. Roedd y “New Look” yn golygu ailddarganfod ffyniant, ac roedd menywod ar draws cenedlaethau a dosbarthiadau cymdeithasol yn hapus. Roedd dyluniadau Dior yn gwneud defnydd o harddwch naturiol merched a siap eu cyrff ac y mae ei syniadau yn parhau i ddylanwadu ar ffasiwn heddiw.

​

​